GBM, marginale en meer dan marginale mogelijkheden

Wat betekent geen benutbare mogelijkheden (GBM)?

In een periode waarin er geen benutbare mogelijkheden zijn, kan een werknemer niets uitvoeren ten aanzien van zijn re-integratie. Wanneer hiervan sprake is, verwacht UWV geen re-integratie-inspanningen van een werknemer. Indien er geen benutbare mogelijkheden zijn, hoeft een 2e spoor traject niet te worden opgestart. Tijdens een periode van geen benutbare mogelijkheden houdt de bedrijfsarts vinger aan de pols en wijst hij werkgever en werknemer op re-integratiemogelijkheden zodra deze er weer zijn. Vanaf dat moment wordt bekeken hoe deze mogelijkheden te benutten.

De term GBM wordt weleens gebruikt of genoemd wanneer een werknemer niet kan werken, met als reden: “Omdat ik niet kan werken, heb ik toch geen benutbare mogelijkheden?” Dat is dus niet altijd het geval. In het Schattingsbesluit, artikel 2, lid 5, is beschreven wanneer geen benutbare mogelijkheden aan de orde zijn. Er moet dan sprake zijn van een van de volgende voorwaarden:

• Je ligt vrijwel de hele dag op bed omdat je helaas niet anders kan. Dit noemt men ook wel bedlegerigheid.
• Je bent dusdanig beperkt dat je niet zelfstandig kan functioneren en hulp nodig hebt bij vrijwel alles wat je doet.
• Je bent opgenomen in het ziekenhuis of een instelling voor langdurige zorg voor minimaal 3 maanden. Let op: detentie voldoet hierbij niet aan deze voorwaarden.
• Je bent op basis van psychische gronden niet in staat zelfstandig te functioneren.

Wat zijn marginale mogelijkheden?

Met marginale mogelijkheden wordt bedoeld dat een werknemer uiterst beperkt belastbaar is. Dit moet blijken uit de door de bedrijfsarts beschreven belastbaarheid. Wanneer hiervan sprake is, verwacht UWV dat werkgever en werknemer samen bekijken hoe deze geringe mogelijkheden kunnen worden benut. Als werkgever moet je in deze situatie onderzoeken wat er aan re-integratie mogelijk is. De focus ligt hierbij voornamelijk op de mogelijkheden bij de eigen werkgever (spoor 1). Het inzetten van een 2e spoor traject is niet snel aan de orde wanneer er sprake is van marginale mogelijkheden.

Wanneer er sprake is van marginale mogelijkheden, ben je zodanig beperkt dat je geen werkzaamheden kan uitvoeren. Echter, de genoemde voorwaarden bij GBM zijn niet van toepassing, waardoor er geen sprake is van geen benutbare mogelijkheden. Nergens is vastgelegd wanneer er exact sprake is van marginale mogelijkheden. Hiervoor zijn geen duidelijke richtlijnen.

Is er volgens een bedrijfsarts sprake van marginale mogelijkheden en heeft een werknemer zijn WIA-aanvraag ingediend, dan zal een verzekeringsarts van UWV beoordelen of de beschreven belastbaarheid plausibel is. Als helemaal is afgezien van een 2e spoor traject, zal de arbeidsdeskundige van UWV beoordelen of in redelijkheid tot deze beslissing is gekomen.

Wat doe je wanneer een werkgever geen passende werkzaamheden kan aanbieden omdat deze er niet zijn of omdat het opleidingsniveau/kennisniveau van werknemer onvoldoende is? Daarover lees je later meer.

Wat zijn meer dan marginale mogelijkheden?

De naam zegt het al: bij meer dan marginale mogelijkheden is er dus meer mogelijk dan bij marginale mogelijkheden. Bij meer dan marginale mogelijkheden verwacht UWV dat er minimaal één keer een adequaat 2e spoor traject wordt ingezet. Het is van belang om in je 2e spoor traject alle ontplooide activiteiten van werkgever en werknemer concreet te beschrijven, zodat UWV kan zien welke activiteiten er binnen het 2e spoor traject hebben plaatsgevonden.

Concrete voorbeelden waarbij er sprake is van meer dan marginale mogelijkheden tref je hieronder:

Voorbeeld: Een werknemer met een chronische aandoening, zoals MS of fibromyalgie, kan slechts enkele uren per dag werken en heeft na elke inspanning tijd nodig om te herstellen.
Toepassing: Werktijden worden flexibel ingepland, met kortere werkblokken en langere pauzes.

Voorbeeld: Een werknemer die revalideert na een hartaanval kan langzaam weer werk oppakken, maar mag geen hoge werkdruk ervaren of zware fysieke inspanningen leveren.
Toepassing: De werkgever biedt administratieve taken aan, met een geleidelijke opbouw van uren en duidelijke monitoring van de belastbaarheid.

De praktijk

In de praktijk zien wij dat de termen geen benutbare mogelijkheden, marginale mogelijkheden en meer dan marginale mogelijkheden nogal eens verkeerd worden geïnterpreteerd of gebruikt. Of er sprake is van marginale of meer dan marginale mogelijkheden, blijft helaas een grijs gebied. Sommige bedrijfsartsen vermijden deze termen en gebruiken ze liever niet als ze twijfelen of hier wel sprake van is.

Nergens staat concreet beschreven wanneer aan de criteria marginale of meer dan marginale mogelijkheden wordt voldaan, waardoor het vaak misgaat bij WIA-aanvragen. Beoordelingen van WIA-aanvragen blijven mensenwerk, waarbij artsen en/of arbeidsdeskundigen het door interpretatieverschillen of meningsverschillen niet altijd eens kunnen worden.

Regelmatig krijgen wij aanmeldingen van nieuwe klanten waarbij dit het geval is geweest en zij te maken hebben gehad met een opgelegde loonsanctie door UWV. Indien termen van de mate van belastbaarheid verkeerd worden benoemd of geïnterpreteerd door een bedrijfsarts, en dus een 2e spoortraject in de ogen van UWV bijvoorbeeld onterecht niet is opgestart, loopt de werkgever een groot risico op het ontvangen van een loonsanctie, waarbij een 3e ziektejaar moet worden doorbetaald door de werkgever. Dit kan overigens wel gerepareerd worden en er kan aansluitend een bekortingsverzoek bij UWV aangevraagd worden. Op deze manier kun je de sanctietermijn verkorten. Het is verstandig om hier een deskundige bij te betrekken (bijvoorbeeld een arbeids-of een re-integratie-deskundige/ casemanager) afhankelijk van de geldende problematiek.

Werkgevers hebben gedurende de twee jaar van ziekte te maken met verzuimkosten. Ik merk dat werkgevers vaak niet begrijpen waarom een 2e spoor traject moet worden opgestart bij iemand die niet kan werken in zijn eigen functie. “Hij is toch volledig ziek? Waarom moet ik dan geld uitgeven aan een 2e spoor traject?” Ik begrijp deze verwarring en onduidelijkheid, omdat verzuimbegeleiding met alle wet- en regelgeving die daarbij komt kijken nogal complex kan zijn. Wat veel werkgevers niet onderkennen is dat als er weer sprake is van belastbaarheid zowel Spoor 1 als Spoor 2 bekeken moeten worden.

Het is zaak om als arbeidsdeskundige of casemanager goed uit te leggen waarom een 2e spoortraject wel of niet moet worden opgestart, zodat er begrip komt vanuit de werkgever. Wanneer er sprake is van geen benutbare mogelijkheden, is dat helder beschreven. We merken dat er veel discussie tussen bedrijfsartsen en verzekeringsartsen kan ontstaan over de termen marginale en meer dan marginale mogelijkheden. Als werkgever ben je dan te laat om zaken te repareren, omdat een werknemer dan zijn WIA-aanvraag al heeft ingediend.

Soms adviseren bedrijfsartsen en arbeidsdeskundigen om een deskundigenoordeel aan te vragen bij twijfel over het starten van een 2e spoor traject. Het is echter belangrijk om te weten dat UWV hierover geen directe uitspraak doet. Wat UWV wél kan beoordelen, is of de werkgever vanaf de eerste ziektedag voldoende re-integratie-inspanningen heeft geleverd. Dit kan helpen bij het voorkomen van discussies en biedt inzicht in de kwaliteit van het re-integratietraject.

Hoe kan een discussie en loonsanctie worden voorkomen?

Ons advies is om altijd een arbeidsdeskundige te betrekken wanneer er sprake is van marginale of meer dan marginale mogelijkheden. Zorg ervoor dat je vóór het einde van het 1e ziektejaar beschikt over een arbeidsdeskundig rapport. Dit helpt om helder te krijgen welke mogelijkheden er zijn en hoe deze vertaald kunnen worden naar een re-integratieadvies.

Ook krijg je zo duidelijkheid over of het 2e spoor wel of niet moet worden opgestart. De arbeidsdeskundige zal in zijn rapportage onderbouwen waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. Het is van groot belang dat de bedrijfsarts duidelijk motiveert waarom er sprake is van marginale mogelijkheden. Dit voorkomt discussies en interpretatieverschillen met een verzekeringsarts van UWV. Vraag aan je bedrijfsarts om dit goed te documenteren, zodat UWV dit kan volgen en begrijpen. Een ervaren arbeidsdeskundige begrijpt de complexiteit van situaties met marginale of meer dan marginale mogelijkheden. Bij twijfel zal er altijd geadviseerd worden om een 2e spoor traject te starten. Dit helpt om problemen, zoals een loonsanctie na twee jaar, te voorkomen.

Geven geen benutbare mogelijkheden of marginale mogelijkheden recht op een IVA-uitkering?

Wanneer een werknemer te maken heeft met volledig en duurzaam verminderde belastbaarheid (GBM) of marginale mogelijkheden, kan hij of zij mogelijk in aanmerking komen voor een (vervroegde) IVA-uitkering. Dit geldt wanneer er sprake is van blijvende klachten zonder kans op herstel in de toekomst. Deze duurzaamheid moet worden onderbouwd door medische feiten, opgevraagd door de bedrijfsarts bij bijvoorbeeld de behandelend arts van de werknemer.

Belang van samenwerking met de bedrijfsarts
Een goede samenwerking met de bedrijfsarts vanaf het begin is essentieel. De medische stukken die hieruit voortkomen, vormen de basis voor het beoordelen van een mogelijke vervroegde IVA-aanvraag. Als een werknemer hiervoor in aanmerking komt, kan dit de werkgever aanzienlijk besparen op loon- en verzuimkosten.

Rol van de arbeidsdeskundige
Ook een arbeidsdeskundige kan in samenwerking met de bedrijfsarts helpen bij het maken van deze afweging. Door een grondige analyse van de situatie kunnen zij adviseren of het moment rijp is om een vervroegde IVA-uitkering aan te vragen.